Εleftheria Deko: The Alchemist of Light. 

Aνέδειξε θαύματα της αρχαιότητας και του σύγχρονου κόσμου. Ο τίτλος της εθνικής σχεδιάστριας φωτισμού της ανήκει δικαιωματικά.

Έχει σχεδιάσει τον φωτισμό για περισσότερες από 500 παραστάσεις θεάτρου, μουσικής, χορού, όπερας και εικαστικών εγκαταστάσεων. Έχει ρίξει τα υψηλής αισθητικής φώτα της σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, κατοικίες, μουσεία, μνημεία, ξενοδοχεία, εστιατόρια, εμπορικά κέντρα και πλατείες. Έχει κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση ως διευθύντρια και σχεδιάστρια φωτισμών στις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, έχει φωτίσει την Ακρόπολη, έχει κατακτήσει εξαιρετικές κριτικές και διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων ένα Εmmy. Με λίγα λόγια, έχει καταφέρει να γεμίσει τον κόσμο μας με φως...

Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Αθήνα. Φωτίστε μας λίγο εκείνα τα χρόνια της ζωής σας...

Τα πρώτα χρόνια της ζωής μου τα έζησα στο Μετς. Παίζαμε στον δρόμο κρυφτό και κυνηγητό, δεν είχαμε παιδική χαρά, υπήρχαν ελάχιστα αυτοκίνητα, ένιωθες ασφάλεια. Ως παιδί λάτρευα όλα τα ομαδικά παιχνίδια και είχα έφεση στις χειροτεχνίες, στη ζωγραφική και τις κατασκευές. Στην έκτη δημοτικού ο μπαμπάς μου μου αγόρασε μία φωτογραφική μηχανή, το πιο πολύτιμο αντικείμενο που είχα τότε. Ήταν μαγεία για εμένα! Έβλεπα τον κόσμο μέσα από το ματάκι της κάμερας, αλλά δεν πατούσα πάντα το κλικ, γιατί η εμφάνιση του φιλμ εκείνα τα χρόνια ήταν ακριβή κι έβγαζα με πολλή φειδώ τις φωτογραφίες που ήθελα. Αυτό έκανε το κάθε κλικ ακόμη πιο πολύτιμο και την παρατηρητικότητα περισσότερο εστιασμένη στο σημαντικό.

Κατάγεστε από την όμορφη Τήνο. Τα καλοκαίρια σας είχαν μέσα τους πολύ από το νησί;

Η Τήνος είναι η αναφορά των οικογενειακών μου διακοπών. Μου δίδαξε την αγάπη για το φως και τη σκιά, για το απέραντο, τη λεπτομέρεια.

Σπουδάσατε φιλολογία και κλασικό χορό. Πώς μια φιλόλογος και χορεύτρια αποφασίζει να ασχοληθεί με την τέχνη του φωτισμού;

Η αγγλική φιλολογία και το πτυχίο χορού ήταν τα εφαλτήρια για να με δεχτούν για μεταπτυχιακό στο NYU, εκεί να κερδίσω μια υποτροφία στον χορό και να βρεθώ αυτόνομη στη Νέα Υόρκη. Ο χορός, με τη σειρά του, ήταν η αφορμή να γοητευτώ από τον φωτισμό της σκηνής.

Στη Νέα Υόρκη διδάξατε θεατρικό φωτισμό. Πώς θυμάστε εκείνο το διάστημα;

Δίδαξα 2 semesters στο NYU. H μεγάλη εμπειρία, όμως, ήταν η ίδια η ζωή. Εκτός του ότι είδα πολλές παραστάσεις On-Broadway και Off-Broadway, έζησα σε μια πόλη, όπου τέχνη υπήρχε τότε ακόμη και στους δρόμους. Πηγή έμπνευσης μπορεί να ήταν μια βόλτα στο Central Park ή στο Hudson River, μία επίσκεψη στο Guggenheim, Metropolitan Museum ή σε κάποια γκαλερί, μια συζήτηση με έναν καλλιτέχνη στο δρόμο ή απλώς η παρατήρηση των περαστικών. Εκείνο που έμαθα εκεί και δεν το ξεχνάω ποτέ, ήταν πως οτιδήποτε ονειρευτείς, μπορείς να το δημιουργήσεις! 

Επιστροφή στην Αθήνα... Τι σας ώθησε πίσω στα πάτρια εδάφη;

Το 1992 επιστρέφω στην Αθήνα, χωρίς να γνωρίζω ότι θα εισέλθω σε μια «διατεταγμένη υπηρεσία» να μεταφέρω την τέχνη του φωτισμού στα θέατρα. Οι παραστάσεις με αγκαλιάζουν και, σιγά σιγά, η τέχνη του φωτισμού γίνεται must σε αρκετά avant-garde θέατρα των Αθηνών αλλά και στις μεγάλες σκηνές του εμπορικού θεάτρου.

Ποια είναι η πιο σημαντική στιγμή στην καριέρα σας;

Οι Ολυμπιακοί Aγώνες και η Ακρόπολη είναι δύο αξιόλογα σημεία στη σχέση μου με τον φωτισμό. Ωστόσο, θα έλεγα πως οτιδήποτε «παίδεψε» το νου μου και θέριεψε τα συναισθήματά μου ήταν μια ιδιαίτερη, αξιομνημόνευτη στιγμή.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Στα επόμενα projects μας συγκαταλέγονται τρία έργα στο Ελληνικό, ο φωτισμός του βράχου της Μονεμβασιάς, όπου τα φώτα θα ανάβουν μόνο όταν δεν θα έχει φεγγάρι, η ολοκλήρωση της μελέτης του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, και ελπίζουμε να δούμε άμεσα και την υλοποίηση του φωτισμού του ναού της Αφαίας στην Αίγινα. Η Ακροκόρινθος, η Μικρή Βενετία στη Μύκονο, μια εγκατάσταση με performance στην Ελευσίνα στις αρχές Ιουλίου, εμπνευσμένη από τον μύθο της Περσεφόνης-Κόρης και τη σχέση με τη θέα Ίριδα. 

Ποια εικόνα αντικατοπτρίζει για εσάς το μεγαλείο του φωτός;

Δεν μπορώ να διαλέξω μόνο μια εικόνα... Το μεγαλείο τουφωτός το αντικατοπτρίζει το πρώτο φως της ανατολής στο Μάτσου Πίτσου, η φωτοσκίαση στις ξερολιθιές της Τήνου, το φως της κινούμενης λάβας ενός ηφαίστειου στη Χαβάη, το φως των κεριών σε κάποιο μοναστήρι. Το φως της δύσης, το φως που ανακλούν αρχαία γλυπτά από πεντελικό μάρμαρο, το φως που έχουν συλλάβει στον καμβά ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι, το φως στα μάτια του ερωτευμένου ή στα μάτια των παιδιών μας. Το φως της σεμνής πυγολαμπίδας, το φως του πλαγκτόν στο δέρμα σου καθώς καταδύεσαι σε παρθένα, θαλάσσια νερά. Θα μπορούσα να συνεχίσω πολλές ώρες να περιγράφω εικόνες που για μένα είναι φως...

Παρά τα σπουδαία έργα σας, έχετε δηλώσει σε συνέντευξή σας πως ο αγαπημένος σας φωτισμός είναι αυτός των κεριών. Πώς το εξηγείτε;

Αλήθεια είναι ότι σε εσωτερικό χώρο ο αγαπημένος μου φωτισμός είναι αυτός των κεριών γιατί με συγκινεί... γιατί σβήνει μόνο του χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση, γιατί θυμίζει τον ήλιο που δύει... το πεπερασμένο του χρόνου, τη φθαρτή μας ύπαρξη. Πιο ισχυρό είναι το φως ή το σκοτάδι; Τι μπορεί να κάνει ένα σπίρτο που μόλις ανάψαμε, σε ένα σκοτεινό δωμάτιο; Να ταράξει το σκοτάδι! Μια μικρή φλογίτσα είναι πολύ πιο δυνατή από το πηκτό σκοτάδι. Ωστόσο, δεν θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε την αξία τού φωτός εάν δεν υπήρχε το σκοτάδι... Για μένα ο χορός σκοταδιού και φωτός, η αλληλουχία, το βαλς αυτών των δύο, είναι το σημαντικό. 

Απ’ το σκοτάδι γεννιέται φως;

Είναι το παιδί του, η αναίρεσή του, ο δίδυμος αδελφός του, η ίδια του η μάνα! 

_____________________________________
TEXT : ROMINA XYDA